"رجعت از عقائد معروف شیعه است و تفسیرش در یك عبارت كوتاه چنین است: بعد از ظهور مهدى علیه السلام و در آستانه رستاخیز گروهى از «مؤمنان خالص» و «كفار و طاغیان بسیار شرور» به این جهان بازمى ‏گردند، گروه اول مدارجى از كمال را طى مى ‏كنند، و گروه دوّم كیفرهاى شدیدى مى‏ بینند.

مرحوم «سیّد مرتضى» كه از بزرگان شیعه است چنین مى ‏گوید: «خداوند متعال بعد از ظهور حضرت مهدى گروهى از كسانى كه قبلا از دنیا رفته‏ اند به این جهان بازمى ‏گرداند، تا در ثواب و افتخارات یارى او و مشاهده حكومت حقّ بر سراسر جهان شركت جویند، و نیز گروهى از دشمنان سرسخت را بازمى‏ گرداند تا از آنها انتقام گیرد.
سپس مى‏ افزاید: دلیل بر صحت این مذهب این است كه هیچ عاقلى نمى ‏تواند قدرت خدا را بر این امر انكار كند چرا كه این مسأله محالى نیست، در حالى كه بعضى از مخالفین ما چنان این موضوع را انكار مى ‏كنند كه گوئى آن را محال و غیر ممكن مى ‏شمرند.

با توجّه به آنچه از روایات اسلامى استفاده مى ‏شود این موضوع جنبه همگانى ندارد، بلكه اختصاص به مؤمنان صالح العملى دارد كه در یك مرحله عالى از ایمان قرار دارند، و همچنین كفار و طاغیان ستمگرى كه در مرحله منحطّى از كفر و ظلم قرار دارند، چنین به نظر مى ‏رسد كه بازگشت مجدد این دو گروه به زندگى دنیا به منظور تكمیل یك حلقه تكاملى گروه اول و چشیدن كیفر دنیوى گروه دوم است.

به تعبیر دیگر گروهى از مؤمنان خالص كه در مسیر تكامل معنوى با موانع و عوائقى در زندگى خود روبرو شده ‏اند و تكامل آنها ناتمام مانده است حكمت الهى ایجاب مى ‏كند كه سیر تكاملى خود را از طریق بازگشت مجدد به این جهان ادامه دهند، شاهد و ناظر حكومت جهانى حق و عدالت باشند و در بناى این حكومت شركت جویند، چرا كه شركت در تشكیل چنین حكومتى از بزرگترین افتخارات است.

و بعكس گروهى از منافقان و جباران سرسخت علاوه بر كیفر خاص خود در رستاخیز باید مجازاتهائى در این جهان، نظیر آنچه اقوام سركشى مانند فرعونیان و عاد و ثمود و قوم لوط دیدند ببینند، و تنها راه آن رجعت است.
امام صادق علیه السلام در حدیثى مى ‏فرماید، «ان الرجعة لیست بعامة، و هى خاصة، لا یرجع الامن محض الایمان محضاً، أو محض الشرك محضاً:[۱] رجعت عمومى نیست بلكه جنبه خصوصى دارد، تنها گروهى بازگشت مى‏كنند كه ایمان خالص یا شرك خالص دارند»"[۲]

« آنچه از اخبار ... استفاده میشود پیغمبر اكرم صلى الله علیه و آله و ائمه طاهرین همگى رجوع می نمایند و اول كسى كه رجعت میكند حضرت حسین علیه السّلام با اصحابش میباشند و بعضى اخبار دلالت دارد كه ائمه دو رجعت دارند یكى انفرادى و دیگر اجتماعى، بلكه چنانچه مجلسى از كلینى و صفار از حضرت باقر«ع» روایت كرده امیر المؤمنین علیه السّلام داراى رجعتهاى متعدد خواهد بود.

و همچنین رجعت بعضى از انبیاء سلف و سابقین و برخى از اصحاب ائمه و كسانى كه در انتظار حضرت مهدى بوده‏اند و جمعى كه داراى ایمان محض یا كفر محض باشند وعده از ظلمه آل محمد و قاتلان حضرت ابى عبد الله علیه السّلام از اخبار استفاده میشود ولى چون بعضى از این اخبار قطعى الصدور نیست باید تصدیق اجمالى برجعت عده داشت و خصوصیات دیگر آن معلوم نیست. و مدت رجعت را نیز جز خدا نمیداند زیرا منتهى بقیامت میشود.»[۳]

برای اثبات رجعت می توان از دلایل عقلی برای اثبات امکان آن و از دلایل قرآنی برای اثبات نظایر آن و خود آن کمک گرفت و احادیث فراوانی نیز در این باره وجود دارد که در جای خود به آن پرداخته شده است.

[۱]. بحار الانوار جلد ۵۳ صفحه ۳۹.
[۲]. یكصد و هشتاد پرسش و پاسخ،آیت الله مکارم،  ص: ۵۶۳.
[۳]. كلم الطیب در تقریر عقاید اسلام،سید عبدالحسین طیب، ص: ۶۰۱.